Εγκλήματα και ΜΜΕ. Του Γιώργου Παπακωνσταντή

  • Δευτέρα, 14 Φεβρουάριος 2022 22:06
  • Γιώργος Παπακωνσταντής
  • Editorial

Το έγκλημα είναι εγγενές στοιχείο της κοινωνίας. Εγκλήματα γίνονταν, γίνονται και θα γίνονται. Είναι επίσης  σίγουρο ότι γίνονται πολύ περισσότερα εγκλήματα κάθε είδους και βαρύτητας από όσα καταγράφονται και μαθαίνονται.
Όμως τον τελευταίο καιρό, οι "αποκαλύψεις" διαφόρων αποτρόπαιων εγκλημάτων, από τα ΜΜΕ (δολοφονία του άλκη, βιασμός στη θεσσαλονίκη, κ.α)  με λεπτομερείς περιγραφές καταθέσεων θυμάτων και μαρτύρων, απολογίες κατηγορουμένων, εκθέσεις υπηρεσιών κλπ, (οι οποίες είναι παράνομες αφού η ανάκριση υποτίθεται είναι μυστική) δημιουργούν ένα ζοφερό τοπίο στην κοινωνία. Ένα τοπίο όπου κυριαρχεί ο αποτροπιασμός, η ανασφάλεια, το άγχος και εν τέλει ο φόβος. Ένα τοπίο στο οποίο η κοινωνία μέσα από τη δημιουργία συναισθημάτων οργής, μίσους για τον δράστη και συμπάθειας αλλά και οίκτου για το θύμα, εκφράζει το περιβόητο "κοινο περί δικαίου αίσθημα", το οποίο όμως συχνά  χειραγωγείται και εύκολα μετακινείται από το άσπρο στο μαυρο και ανάποδα. Έτσι η κοινωνία  δικάζει και καταδικάζει με την ίδια ευκολία που πατάει το τηλεκοντρόλ η το πληκτρολόγιο και ανάλογα με την κατεύθυνση που δίνει στις αποκαλύψεις ο εκάστοτε "δημοσιογράφος".
Διαμορφώνεται έτσι ένα τοξικό τοπίο "λαϊκής δικαιοσύνης" ένα τοπίο στο οποίο εξαφανίζονται βασικές αρχές δικαίου και πολιτισμού.
Η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης το αδέκαστο των ενόρκων, θυσιάζονται στην εξουσία της τηλεθέασης. Το τεκμήριο αθωότητας θεωρείται συμπάθεια στους δράστες, οι ψύχραιμες φωνές θεωρούνται τουλάχιστον υποστηρικτικές εγκλημάτων, ενώ όλοι έχουν αναδειχθεί σε Σέρλοκ Χολμς του Facebook.
Εννοείται ότι συχνά οι εντυπώσεις απέχουν πολύ από την αλήθεια. Εννοείται ότι το "δίκιο" του καθενός απέχει πολύ από το δίκαιο μιας ευνομούμενης πολιτείας.
Η είδηση του εγκλήματος, γίνεται άποψη του δημοσιογράφου επί του εγκλήματος και όσο λεπτομερέστερα περιγράφεται και στηρίζεται αυτή η άποψη, τόσο περισσότερο χειραγωγείται η κοινή γνώμη, η οποία εθίζεται στις λεπτομερείς περιγραφές, σαν να παρακολουθεί αστυνοπμικές ταινίες στην τηλεόραση. Έτσι όμως εμπλέκεται συναισθηματικά και αδυνατεί να εκλογικεύσει τα φιανόμενα. Έτσι αυτή  η εγκληματολαγνεια των ΜΜΕ δημιουργεί μια νέα μορφή λαϊκισμού η οποία αγνοεί παντελώς  βασικές συνιστώσες της έννοιας της δημοκρατίας, όπως είναι η δίκαιη δίκη, ο φυσικός δικαστής, το τεκμήριο αθωότητας, τα δικαιώματα του κατηγορουμένου έτσι ώστε τελικά να αμβλύνεται η δυνατότητα μιας δίκαιης δίκης.

Γιώργος Παπακωνσταντής

Διδάκτορας εγκληματολογίας, "εγκληματεί" καθημερινά στην προσπάθειά του να βελτιώσει λίγο τα πράγματα.