Κατάληψη και...εγκατάλειψη. Η παιδεία που (δεν) έχουμε. Του Γιώργου Παπακωνσταντή

  • Δευτέρα, 28 Σεπτέμβριος 2020 23:45
  • Γιώργος Παπακωνσταντής
  • Editorial
Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι η παιδεία στην Ελλάδα πάσχει. Για την ακρίβεια έχει πολλές και σημαντικές παθογένειες και στρεβλώσεις.

Τα συμπτώματα της κατάστασης αυτής είναι παντού φανερά. Δεν αφορούν μόνο το γνωστικό πεδίο και τις τελευταίες θέσεις που καταλαμβάνουν οι Έλληνες μαθητές στις σχετικές διεθνείς αξιολογήσεις, αλλά πάσχει κατ ουσίαν στη διαπαιδαγώγηση. Στο να “βγάλει” στην κοινωνία, συνειδητούς, καλλιεργημένους, δημιουργικούς και προοδευτικούς πολίτες.

Αντί γι αυτό, σε κάθε πρόβλημα αυτής της χώρας, ψάχνοντας τις αιτίες του, καταλήγουμε σε ένα συμπέρασμα. “Είναι θέμα παιδείας”. Τι σημαίνει όμως αυτό; Μα ότι κατά βάθος όλοι αναγνωρίζουμε ότι υπάρχει θέμα και μάλιστα σοβαρό.

Οι περισσότεροι έχουμε στο μυαλό μας μια απλοϊκή σκέψη. Φταίει η-εκάστοτε – Κυβέρνηση!

Είναι γεγονός ότι διαχρονικά όλες οι κυβερνήσεις έχουν ευθύνες στην υποχρηματοδότηση της εκπαίδευσης, με τις συνέπειές της ( Μισθοί πείνας στους εκπαιδευτικούς, ακατάλληλα κτίρια, δυσκολίες στην υλικοτεχνική υποδομή, ανοργανωσιά). Έχουν γενικά επιδείξει ατολμία στο να αλλάξουν τα κακώς κείμενα που είναι πολλά. Αλλά μέχρι εκεί. Αυτό δε σημαίνει ότι οι υπόλοιποι συντελεστές της εκπαίδευσης δεν έχουν ευθύνες για τα χάλια της και κατ επέκταση τα χάλια της παιδείας. Γιατί παιδεία δεν είναι μόνο η εκπαίδευση για την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων. Είναι κάτι πολύ ευρύτερο και περιλαμβάνει την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης, της κοινωνικής υπευθυνότητας, τη δυνατότητα συνεργασίας, τη διαλεκτική ικανότητα, την καλλιέργεια θετικών αξιών, όπως του σεβασμού στη δημοκρατική νομιμότητα, στους θεσμούς, στο σεβασμό του άλλου, του διαφορετικού. Περιλαμβάνει επίσης όλα εκείνα τα στοιχεία της ένταξης στο σύγχρονο κόσμο με δημιουργικό τρόπο, τη δημιουργία αυτού που λέμε “ανοιχτά μυαλά” και ένα σωρό άλλα.

Όλα αυτά όμως δεν είναι δουλειά του κράτους. Πρωταρχικό ρόλο έχει η οικογένεια και οι δάσκαλοι σε όλες τις βαθμίδες. Έχοντας αυτά υπόψη, μπορούμε να κατανοήσουμε γιατί στο παρελθόν με πολύ χειρότερες υλικοτεχνικές συνθήκες, η παιδεία μας ήταν μάλλον καλύτερη.

Πως εξηγείται ότι παλιότερα δάσκαλοι και καθηγητές πήγαιναν σε σχολεία στις εσχατιές της Ελληνικής επικράτειας με πολύ χειρότερα μάλιστα μέσα συγκοινωνίας και τώρα κάθε χρόνο τα απομακρυσμένα σχολεία είναι λειψά από εκπαιδευτικούς, συχνά μέχρι τα Χριστούγεννα;

Πως στο καλό, όσον αφορά το κράτος, δεν μπορεί να λυθεί το πρόβλημα της επαρκούς στελέχωσης των σχολείων πολύ πριν αυτά ανοίξουν;

Από την άλλη, πως οι γονείς αφήνουν τα 14χρονα βλαστάρια τους να παρανομούν, να ασκούν βία στην ουσία, γιατί βία είναι το λουκέτωμα ενός σχολείου, όσο λογικά και αν είναι τα αιτήματά τους; Που είναι οι σύλλογοι γονέων να διεκδικήσουν εκείνοι, αντί για τα παιδιά που και καλύτερα μπορούν να εκφράσουν τα αιτήματα και δεν χρειάζεται να είναι κλειστά τα σχολεία; Πως αποδέχονται οι εκπαιδευτικοί, λειτουργοί υποτίθεται της παιδείας, να υφέρπει η άποψη ότι προωθούν τις καταλήψεις απλά και μόνο για να εξασφαλίζουν κάποιες μέρες επιπλέον διακοπές; Πως προστατεύουν το χώρο εργασίας και προσφοράς τους; Πως αλήθεια ανέχονται ο ιδιωτικός τομέας της εκπαίδευσης να λειτουργεί άψογα, ο οποίος συντίθεται από εκπαιδευτικούς οι οποίοι εργάζονται συχνά σε πολύ χειρότερες συνθήκες από εκείνους του δημοσίου, ενώ ο δημόσιος, εκείνος που ακριβώς αφορά τα φτωχότερα τμήματα της κοινωνίας, μονίμως να νοσεί και με δική τους ευθύνη; Πως είναι δυνατό και θεωρείται και φυσιολογικό, να είναι π.χ. τόσοι διορισμένοι καθηγητές ξένων γλωσσών στα δημόσια σχολεία, από το δημοτικό ακόμη, και τα παιδιά μόνο με φροντιστήριο να μαθαίνουν ξένες γλώσσες και οι γονείς στην ουσία να πληρώνουν διπλά;

Πως ανέχονται οι εκπαιδευτικοί το ότι τα παιδιά στην τελευταία τάξη λυκείου θεωρούν χαμένο το χρόνο του σχολείου και όσα έχουν στόχο το πανεπιστήμιο, δηλαδή σχεδόν όλα, λογαριάζουν και φέρνουν στο όριο τις απουσίες τους; Πως ανέχονται χρόνια την κακομεταχείριση και το σκίσιμο βιβλίων; Πως ανέχονται γονείς και εκπαιδευτικοί τις συχνές καταστροφές και βανδαλισμούς σχολικών χώρων;

Είναι πάρα πολλά που θα μπορούσαμε να πούμε, αλλά πρώτα από όλα -και ξέρω ότι θα υπάρχουν πολλές διαφωνίες -πρέπει να παραδεχτούμε τη συμβολή όλων των εμπλεκομένων στο χάλι της παιδείας μας. Της Κυβερνητικής εξουσίας, των εκπαιδευτικών και των γονιών. Συχνά και ολόκληρων τοπικών κοινωνιών, οι οποίες προτιμούν να έχουν υποβαθμισμένα σχολεία σε κάθε χωριό, αντί να οργανώνουν σχολικά περιβάλλοντα ολοκληρωμένα, τα οποία να μπορούν να διαπαιδαγωγήσουν ουσιαστικά τα παιδιά τους.

Εννοείται ότι σε όλο αυτό το χάλι, μόνο τα παιδιά δε φταίνε. Όταν ο γονιός και ο εκπαιδευτικός θεωρεί δημοκρατικό δικαίωμα να ψηφίσουν τα 14χρονα παιδιά αν θα κάνουν κατάληψη ή όχι και δεν παρεμβαίνει, είναι σαν να θεωρεί δημοκρατικό δικαίωμα να μπορούν να ψηφίσουν και ως πολίτες αν πρέπει να παραβιάσουν το νόμο ανάλογα αν τους ευνοεί ή όχι.

Για να μη μιλήσουμε για τη σπέκουλα και την αισχρή κομματική εκμετάλλευση των καταλήψεων, μέσα από τις οποίες συχνά αντλούνται κομματικά στελέχη νεολαίας και εκπαιδεύονται στη βία της επιβολής της άποψης των μειοψηφιών. Ή για την πολιτική μιζέρια των συνδικαλιστικών οργανώσεων των εκπαιδευτικών, οι οποίοι έχουν έγνοια να κηρύξουν ανεπιθύμητο τον...Πομπέο!

Κάποτε οι σοβιετικοί ιθύνοντες, στα χρόνια της παρακμής της Σοβιετικής Ενωσης, έλεγαν για τους άθλιους μισθούς των εργαζομένων “ Αυτοί κάνουν πως δουλεύουν και εμείς κάνουμε ότι τους πληρώνουμε”… Κάτι παρόμοιο συμβαίνει με την Ελληνική παιδεία.

Όλοι κάνουμε πως εκπαιδεύουμε τα παιδιά μας, αλλά η πραγματικότητα της εκπαίδευσης είναι ακόμη έξω από την εμβέλειά της παραδοχής της αλήθειας. Ίσως για αυτό και δεν θέλουμε αξιολόγηση, γιατί δεν θέλουμε να κοιταχθούμε στον καθρέπτη και προτιμούμε όλοι μας να αναπαράγουμε αυτό το άθλιο σύστημα, το οποίο δεν κάνει τίποτα άλλο από το να ευνοεί την ιδιωτική εκπαίδευση, να ευνοεί τις οικονομικά δυνατότερες τάξεις και να υποβαθμίζει την ουσιαστική καλλιέργεια και παιδεία του συνόλου και όλα αυτά δήθεν στο όνομα της δημόσιας παιδείας! Το κακό είναι ότι την αξιολόγηση την κάνει τελικά η ίδια η ζωή και εκεί πληρώνονται όλα...

Γιώργος Παπακωνσταντής

Διδάκτορας εγκληματολογίας, "εγκληματεί" καθημερινά στην προσπάθειά του να βελτιώσει λίγο τα πράγματα.