Σε κάθε συζήτηση, είτε αφορά στα προσωπικά είτε στα κοινωνικοπολιτικά, όλοι έχουμε την τάση να λέμε ότι είμαστε αλτρουιστές, να λέμε ότι δεν μας ενδιαφέρει ο εαυτός μας αλλά οι άλλοι, να τονίζουμε μάλιστα σε αρκετές περιπτώσεις «εγώ δεν κοιτάζω τον εαυτό μου, εσάς σκέφτομαι!»
Πόσο υποκριτικό είναι αυτό! Οι σχέσεις μας με τον κόσμο περνάει πάντοτε από τη σχέση μας με τον εαυτό μας. Επηρεάζεται από την παιδική μας ηλικία, αν εισπράξαμε αγάπη, θαυμασμό, εκτίμηση. Αν μάθαμε να πιστεύουμε στις δυνάμεις μας, αν θεωρούμε τον εαυτό μας μοναδικό, αν μάθαμε να μοιραζόμαστε σε ισότιμη βάση πράγματα, αν πήραμε τρυφερότητα και αν μας έδωσαν να καταλάβουμε ότι έχουμε σ αυτό τον κόσμο δικαιώματα και υποχρεώσεις, που τα ασκούμε με τρόπο που να αναγνωρίζουμε και στους άλλους το ίδιο.
Αν μας έχουν οδηγήσει σε άκρατο θαυμασμό του εαυτού μας, πάμε στα χωράφια του ναρκισσισμού. Εκεί, ο αυτοθαυμασμός μας κάνει να πιστεύουμε ότι στη ζωή έχουμε μόνο δικαιώματα και δικαιούμαστε περισσότερα πράγματα από τους άλλους, έτσι γιατί είμαστε…ωραίοι! Αυτή η «αγάπη» στον εαυτό μας είναι παθολογική. Δημιουργεί προβλήματα σε μας και στους άλλους. Αν αντίθετα, μας έχουν πείσει ότι είμαστε άχρηστοι, ανίκανοι, μικροί, και δεν αξίζουμε τίποτα πάμε στην άλλη άκρη, της χαμηλής αυτοεκτίμησης και εύκολα «υποτασσόμαστε» σε οτιδήποτε και οποιονδήποτε μπορεί να μας δημιουργήσει ένα κουκούλι ασφάλειας και βόλεψης. Φυσικά μας δημιουργεί και αυτή η κατάσταση προβλήματα
Πάνω σ αυτές τις δύο παθολογικές κατά κάποιο τρόπο συμπεριφορές, υπάρχουν πολλές παραλλαγές. Όλοι προσπαθούμε να είμαστε καλά με διάφορους τρόπους. Οι κοινωνικές συμβάσεις μας έχουν μάθει ότι η συμπεριφορά μας πρέπει να «προσαρμόζεται» κάθε φορά, στις κοινωνικές απαιτήσεις. Κάθε ένας από εμάς, (πρέπει να) επιδεικνύει στοιχεία κομφορμισμού για να προσαρμόζεται στις κοινωνικές ανάγκες συμβίωσης. Το ζητούμενο είναι μέχρι που μπορεί να φτάσει αυτός ο κομφορμισμός ώστε να μην αλλοιωθεί η προσωπικότητα του καθενός. Εδώ έχουμε πολλά δράματα. Οι περισσότεροι, στην αντιπαράθεση των θέλω με τα κοινωνικά πρέπει, υποκρίνονται. Οι Νάρκισσοι, θέλουν να επιβάλλονται συχνά με έντονο και άγαρμπο τρόπο, όμως υποκρίνονται για να γίνονται αποδεκτοί. Θεωρούν ότι όλοι τους "χρωστάνε" και η συμπεριφορά τους τείνει προς την εκμετάλλευση των άλλων. Όμως και οι χαμηλής αυτοεκτίμησης έχουν ισχυρά θέλω, που προσπαθούν να τα ικανοποιήσουν. Προσφέρονται παντού και πάντα να «βοηθήσουν», να φανούν χρήσιμοι, να πουν μας έχετε ανάγκη, να διαδηλώσουν την επάρκεια και την ικανότητά τους να βοηθούν τους άλλους. Σπάνια η εθελοντική «θυσία», η εθελοντική προσφορά και υποστήριξη έχουν πραγματικά αλτρουιστικά χαρακτηριστικά. Συνήθως είναι τρόποι επιβίωσης και κοινωνικής ένταξης. Συχνά εξελίσσεται σε διαδικασία χειραγώγησης και επιβολής κυριαρχίας μέσα από την «βοήθεια» και υποστήριξη που αφειδώς προσφέρεται!
Αρμονία και ισορροπία με τον εαυτό μας αλλά και με τους άλλους, είναι ίσως οι δυο βασικές συνιστώσες του τρόπου ζωής. «Γνώθι σ αυτόν» αλλά και «παν μέτρον άριστον» είχαν πει πρώτοι οι αρχαίοι Έλληνες και καθόρισαν απλά και με τη μέγιστη ευκρίνεια τη μεθοδολογία του ευ ζην!
