Ήταν μία μικρή εμπορική πόλη στο Δέλτα του Έβρου. Ωστόσο το στρατηγικό της σημείο τής έδωσε κατά καιρούς υψηλή σημασία και κυρίαρχο ρόλο στις κοινωνικοπολιτικές εξελίξεις της περιοχής. Ο λόγος για τον αρχαίο Δορίσκο, όπου η ανασκαφική έρευνα των τελευταίων ετών οδηγεί σε ενδιαφέροντα συμπεράσματα.
Στον καλά οργανωμένο αρχαίο Δορίσκο λίθινα θεμέλια διαδοχικών χώρων, λιθόστρωτες αυλές και δρόμοι, πήλινα δάπεδα και στρώματα πεσμένων κεραμίδων, διατροφικά κατάλοιπα (άφθονα όστρεα και οστά ζώων) συνθέτουν την εικόνα μιας μικρής οχυρωμένης θέσης, που οι κάτοικοί της ασχολούνταν με την καλλιέργεια των σιτηρών και του αμπελιού, την κτηνοτροφία και την υφαντική, το ψάρεμα και το εμπόριο. Μυλόπετρες, πατητήρια, πήλινες αγνύθες για τον αργαλειό, εμπορικοί αμφορείς από τη Θάσο, την Άκανθο, την Αίνο, τη Σαμοθράκη και κέντρα του Νοτιοανατολικού Αιγαίου καθώς και κεραμική και αγγεία καθημερινής χρήσης κυριαρχούν. Παράλληλα, σκιαγραφούνται και οι εμπορικές επαφές μέσα από τα νομίσματα των πόλεων της Θράκης κυρίως και των νήσων του Αιγαίου, των μακεδόνων και θρακών βασιλέων και δυναστών (Αίνου, Μαρώνειας, Ζώνης, Μαδύτου, Σαμοθράκης, Φιλίππου Β’, Αλεξάνδρου Γ’, Κασσάνδρου, Λυσιμάχου, Αντιόχου Β’, Σπαραδόκου). Ενδείξεις για την ύπαρξη αγοράς και ιερών στην πόλη παρέχουν μια μαρμάρινη τράπεζα αγορανομικού ελέγχου χωρητικότητας των μέτρων για υγρά προϊόντα και τα διάφορα γυάλινα, πήλινα ή μετάλλινα αναθήματα, ειδώλια, κοσμήματα και όπλα. Το μοναδικό νόμισμα της πόλης του Δορίσκου με παράσταση Αθηνάς και γλαύκα βρέθηκε για πρώτη φορά στην ανασκαφή και φέρει επιγραφή “ΔΟΡΙ(ΣΚΟΥ)”. Η σπάνια αυτή χάλκινη έκδοση του Δορίσκου, αθηναϊκής αναμφίβολα επιρροής χρονολογείται γύρω στα μέσα του 4ου αι. π.Χ. Εξάλλου, κατά τη διάρκεια των επιφανειακών ερευνών για τον προσδιορισμό των ορίων του αρχαιολογικού χώρου εντοπίστηκαν τμήματα λιθόστρωτου που έχουν τα χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής Εγνατίας οδού, επιβεβαιώνοντας τις υποθέσεις για τη διέλευσή της από τον Δορίσκο. Από κοντινό αγρό άλλωστε, νότια του τειχισμένου χώρου, προέρχεται μιλιάριο της Εγνατίας οδού, που σήμερα βρίσκεται στο Μουσείο Διδυμοτείχου.
Γεωφυσικη διασκόπηση σε δύο συνεχείς περιόδους
Η σπουδαιότητα της θέσης στο λόφο “Σαράγια”, ανατολικά του σύγχρονου χωριού Δορίσκος και νότια των Φερών, επισημάνθηκε από τους ερευνητές το 1955 και ταυτίστηκε με τον αρχαίο Δορίσκο. Στα λιγοστά τυχαία ευρήματα περιλαμβάνεται ένα τιμητικό ψήφισμα του 3ου αι. π.Χ., σήμερα στο Μουσείο Κομοτηνής, όπου αναφέρεται πανήγυρις προς τιμήν του Ασκληπιού και του ανθρωποδαίμονα Ρήσου-Ροΐτη. Μικρής κλίμακας ανασκαφική έρευνα διενεργήθηκε από τον Διαμαντή Τριαντάφυλλο το 1971 και αποκάλυψε τμήματα περιβόλου του 4ου αι. π.Χ., λιθόστρωτο δρόμο και ένα συλημένο κιβωτιόσχημο τάφο. Στα χρόνια που μεσολάβησαν ο χώρος υπήρξε επανειλημμένα πεδίο δράσης αρχαιοκαπήλων. Από το 1991 οι συστηματικές επιφανειακές περισυλλογές που πραγματοποιούνται στο χώρο και οι παραδόσεις κάποιων αντικειμένων από ιδιώτες απέφεραν πλήθος ευρημάτων που χρονολογούνται από τους προϊστορικούς μέχρι τους ύστερους ελληνιστικούς χρόνους: Κεραμική, ενσφράγιστες λαβές αμφορέων της Αίνου, της Θάσου και της Σαμοθράκης, νομίσματα κλασικών και ελληνιστικών χρόνων, αποτμήματα αρχιτεκτονικών μελών και ένας μεγάλος αριθμός μικροαντικειμένων πήλινων και μετάλλινων που φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής. Η τότε ΙΘ’ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων σε συνεργασία με τον τομέα Γεωφυσικής του τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ και υπεύθυνο τον καθηγητή Γρηγόρη Τσόκα πραγματοποίησε σε δύο συνεχείς περιόδους (φθινόπωρο του 2005 και 2006) γεωφυσική διασκόπηση στο χώρο, η οποία έδωσε σαφείς ενδείξεις ύπαρξης οικιστικών καταλοίπων. Κατά το 2006 έγινε τοπογραφική αποτύπωση και κτηματογράφηση της ακρόπολης του χώρου. Την πρώτη ανασκαφική περίοδο έξι εβδομάδων το φθινόπωρο του 2007 ακολούθησε μία δεύτερη, το φθινόπωρο του 2010, με χρηματοδότηση του δήμου Φερών του Έβρου. Στις δύο σύντομες ανασκαφικές περιόδους έχουν αποκαλυφθεί τμήματα του πολεοδομικού ιστού της ελληνιστικής πόλης που υπήρχε στο λόφο “Σαράγια”, επιβεβαιώνοντας σε εντυπωσιακό βαθμό τα αποτελέσματα της γεωφυσικής διασκόπησης.
Στα βήματα του Ξέρξη
Ο Δορίσκος αναφέρεται από τον Σκύλακα ως “τείχος” και από τον Ηρόδοτο ως “αιγιαλός” και “πεδίον μέγα” της Θράκης, αλλά και ως σημαντική οχυρή θέση (τείχος βασιλήιον) των Περσών, όπου εγκατέστησαν μόνιμη φρουρά κατά την εκστρατεία του Δαρείου Α’ εναντίον των Σκυθών. Το 480 π.Χ. χρησίμευσε ως τόπος επιθεώρησης και παράταξης της στρατιάς του Ξέρξη και ως κέντρο ανεφοδιασμού. Από τον Δορίσκο εκστράτευσε ο Ξέρξης εναντίον της Ελλάδας. Η στρατηγική του θέση πάνω στον χερσαίο άξονα που συνδέει την Ασία με την Ευρώπη, αλλά και τα παράλια του Αιγαίου με τη θρακική ενδοχώρα μέσω του Έβρου ποταμού, υπήρξε αδιαμφισβήτητη. Ωστόσο, λιγοστές είναι οι πληροφορίες για την τύχη του Δορίσκου μετά την αποχώρηση των Περσών. Η κατάληψη πάντως του Δορίσκου λίγο μετά τη Φιλοκράτειο ειρήνη το 346 π.Χ. από τον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο Β’, καταγγέλθηκε από τον Δημοσθένη ως καταπάτηση των συμφερόντων της Αθήνας στο Βόρειο Αιγαίο. Μεσολαβεί μία σύντομη περίοδος που βρίσκεται υπό τον έλεγχο των Πτολεμαίων, για να επανέλθει στη συνέχεια το 200 π.Χ. στην επιρροή των Μακεδόνων. Από τον Δορίσκο φαίνεται ότι πέρασαν και τα στρατεύματα του Κάσσιου και του Βρούτου πριν από τη μάχη των Φιλίππων το 42 π.Χ. Τέλος, με την ίδρυση της γειτονικής Τραϊανουπόλεως φαίνεται ότι παρακμάζει και εγκαταλείπεται. Τα πρώτα αποτελέσματα των αρχαιολογικών ερευνών στον αρχαίο Δορίσκο ανακοινώθηκαν χθες, τελευταία ημέρα της 30ής επιστημονικής συνάντησης για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη, από την προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ροδόπης και αναπληρώτρια προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Έβρου Χρύσα Καραδήμα.
-
radiomax
