Είναι γνωστό ότι ολόκληρη η κοινωνική, πολιτική, οικονομική και πολιτισμική ζωή σε έναν τόπο, διαμορφώνεται και εξαρτάται από την παιδεία των κατοίκων του τόπου αυτού.
Το πρόβλημα της παιδείας στην Ελλάδα, αποτελεί στην ουσία τη ραχοκοκαλιά όλων των άλλων προβλημάτων που μας ταλανίζουν. Είναι διαχρονικό και πολυσύνθετο. Είναι πρόβλημα πολιτικό και κοινωνικό . Σε όλες τις συζητήσεις δημόσιες και μη, για όλα τα στραβά μας, θα ακουστεί πάντοτε ως τελικό συμπέρασμα, «είναι τελικά ζήτημα παιδείας».
Υπάρχει όμως συμφωνία στην πολιτική και κοινωνική ζωή του τόπου για το ποιο είναι το πρόβλημα; Είναι απλά η υποχρηματοδότηση; Είναι ζήτημα τεχνικό; Δηλαδή π.χ. αναλογίας μαθητών ανά εκπαιδευτικό; Ή μήπως ποιότητας σχολικών κτιρίων; Φταίνε οι Κυβερνήσεις; Φταίνε οι εκπαιδευτικοί; Φταίνε οι γονείς; Φταίει η κακή μας η μοίρα; Μπορεί τέλος πάντων να υπάρξει κάποια λύση σε αυτό που ονομάζουμε στην Ελλάδα πρόβλημα παιδείας; Ή απλά αυτό θα αφήνεται στις ορέξεις του κάθε νέου υπουργού παιδείας να τεντώνει και να ράβει ό,τι αυτός και μόνο νομίζει ότι είναι σωστό;
Για να υπάρξει κάποια λύση, πρέπει πρώτα από όλα να συμφωνήσουμε ποιο είναι το πρόβλημα ή για την ακρίβεια, από ποιους παράγοντες συντίθεται το πρόβλημα. Να δούμε κατάματα την αλήθεια και όχι σύμφωνα με τους παραμορφωτικούς φακούς των μικροσυμφερόντων του καθενός μας.
Κατά τη γνώμη μου στην παιδεία μας υπάρχουν εμφανέστατα κάποια προβλήματα ουσίας:
1. Η παιδεία μας βασίζεται στην αποστήθιση και απόκτηση γνώσεων, συχνά περιττών. Έχει σε δεύτερη μοίρα τη διαδικασία να μαθαίνει τους μαθητές πώς να μαθαίνουν. Το ότι οι μαθητές σκίζουν συχνά τα βιβλία στο τέλος, είναι ένδειξη μίσους και όχι αγάπης στη μάθηση. Στην ουσία εξωθούνται να μισούν τη διαδικασία μάθησης. Μπερδεύουν την παιδεία με την απόκτηση πτυχίων. Η έρευνα, η διαλεκτική, η αναλυτική μελέτη, η εμβάθυνση, είναι άγνωστα είδη.
2. Η παιδεία μας δεν είναι σύγχρονη. Βασικά και απαραίτητα πεδία, είναι εκτός. Για παράδειγμα η κυκλοφοριακή αγωγή, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, η κοινωνική ευθύνη, οι ανθρώπινες σχέσεις κ.λ.π. απλά αγνοούνται. Η πρόσφατη ιστορία μας επίσης αγνοείται, αφού δεν έχουμε καταφέρει να συμφωνήσουμε πώς να τη μαθαίνουμε.
3. Η Παιδεία μας είναι προσαρμοσμένη σε ένα στόχο: Στην εισαγωγή σε κάποια πανεπιστημιακή σχολή. Το λύκειο δεν είναι αγωγός παιδείας, αλλά εργαλείο εισαγωγής στην τριτοβάθμια. Είναι πρόβλημα ουσίας, δεδομένου ότι βασικές ανάγκες παιδείας και πολύτιμος χρόνος των εφήβων, θυσιάζονται στο βωμό της παροχής στείρων και περιττών γνώσεων. Η αποτυχία του συστήματος αντικατοπτρίζεται στο ότι πάνω από το 50% των νέων, βρίσκουν δουλειά (όταν βρίσκουν) σε διαφορετικό πεδίο από αυτό που έχουν σπουδάσει. Αλλά αντικατοπτρίζεται και στις καταστάσεις που βιώνουμε καθημερινά στην κοινωνική μας ζωή και μας κάνουν να αναφωνούμε κάθε λίγο και λιγάκι.. «Είναι θέμα παιδείας»
4. Το ουσιαστικό ζήτημα δεν είναι βέβαια η κατάργηση ή όχι των πανελλήνιων εξετάσεων, αφού έτσι κι αλλιώς με κάτι άλλο θα αντικατασταθούν. Θες από τις εξετάσεις για το εθνικό απολυτήριο θες από τις εξετάσεις των ίδιων των πανεπιστημίων για εισαγωγή σ αυτά. Ο λαϊκισμός λοιπόν παραμένει ο υπ αριθμόν ένας εχθρός της παιδείας.
Είναι βέβαια και άλλα μικρότερα αλλά σημαντικά ζητήματα. Ενώ η αναλογία εκπαιδευτικών ανά μαθητή στην Ελλάδα, είναι από τις καλύτερες στην Ευρώπη, δεν επαρκούν να καλύψουν τις υφιστάμενες ανάγκες. Η ύπαρξη πολλών μικρών και πολυδιασπασμένων σχολείων είναι αρνητική, ποιος όμως τολμά να προτείνει την κατάργηση του σχολείου του χωριού του; Την ίδια στιγμή τα ποσά που δαπανώνται για τη μεταφορά μαθητών είναι τεράστια και η δαπάνη αυτή πάει στις δαπάνες παιδείας…
Οι ώρες εργασίας των εκπαιδευτικών χαρακτηρίζονται λίγες, σε σχέση με τις ανάγκες, και βρίσκονται κάτω από τον Ευρωπαϊκό μέσο όρο. Την ίδια στιγμή όμως οι αμοιβές των εκπαιδευτικών, είναι σκανδαλωδώς χαμηλές. Μόνο αυτό από άποψη συμβολισμού, δείχνει πόσο απαξιώνεται το έργο των εκπαιδευτικών από την πολιτεία.
Όμως αυτό δεν μπορεί να δικαιώνει την άνθηση των φροντιστηρίων και των ιδιαίτερων. Ή το ότι κανένας δεν μαθαίνει ξένη γλώσσα στο σχολείο. Δεν δικαιώνει τις καταστροφές στον εξοπλισμό, στα γκράφιτι, στη βρωμιά…δεν δικαιώνει το ότι η Ελλάδα στέλνει το μεγαλύτερο αριθμό φοιτητών στο εξωτερικό από όλες τις χώρες του κόσμου σε σχέση με τον πληθυσμό της. Δεν δικαιώνει κανέναν, να φωνάζει ότι δε φταίει…Πως γίνεται και οι μαθητές στα φροντιστήρια τηρούν κανόνες, δεν καταστρέφουν θρανία, δεν σκίζουν βιβλία, δεν κάνουν γκράφιτι, δεν κάνουν απουσίες; Σε αντίθεση με το δημόσιο σχολείο το οποίο συχνά από χώρος παιδείας γίνεται χώρος ανομίας με την ανοχή των εκπαιδευτικών αλλά και την αδιαφορία; Άγνοια; Ιδεοληψία; Ή οτιδήποτε άλλο των γονέων.
Κακά τα ψέματα στρουθοκαμηλίζουμε όλοι μας στο ζήτημα της δημόσιας παιδείας. Ιδιαίτερα τη Δευτεροβάθμια την έχουμε απαξιώσει…Την πρωτοβάθμια τη βλέπουμε με γνώμονα τις επιδόσεις. Χρειάζονται ριζικές αλλαγές, οι οποίες δυστυχώς κανέναν δε συμφέρουν παρά μόνο τους γονείς και τους μαθητές, οι οποίοι όμως με την ιδιότητα τους αυτή, δεν είναι κάποια οργανωμένη ομάδα πίεσης.
Πληρώνουν λοιπόν οι γονείς αγόγγυστα για να καλύψουν τα κενά και προσπαθούν να επιβάλλουν συχνά με λάθος τρόπο, τους δικούς τους κανόνες, κόντρα στις γνώσεις και την εμπειρία των εκπαιδευτικών
Το κακό είναι ότι εφόσον τα πάντα είναι παιδεία, μια κακή παιδεία πρώτιστα αναπαράγει τον εαυτό της και ως εκ τούτου είναι πολύ δύσκολο να αλλάξει. Χρειάζονται πραγματικά ρήξεις με τον κακό μας εαυτό για να αλλάξει η ουσία της παιδείας και να αλλάξει κατ επέκταση η κοινωνική μας συμπεριφορά.
