Ξεφουρνιές, άρτοι, πρόσφορα και σκιουφιχτά στα ζυμώματα στη Μονή Τοπλού - Φωτογραφίες από μοναδική εμπειρία

Οι μυρωδιές, άγνωστες στους περισσότερους, δεν έφθαναν μόνο στην μύτη. Ξεπερνούσαν τα όρια της όσφρησης κι έφθαναν ως το μυαλό κάνοντας το να φαντάζεται. Και μετά στην ψυχή που “ταξίδευε” μαζί τους σε ένα όνειρο.

Της Μαρίας Καλλέργη

Ένα όνειρο, μοναδικό και ιερό, όπως το χώρο της Μονής Τοπλού με πρωταγωνίστριες τις προγιαγιάδες μας να ανεπιάνουν τα προζύμια και να φτιάχνουν ψωμιά, άρτους, πρόσφορα και τους προπαπούδες μας να ανάβουν, να πανίζουν και να φουρνίζουν. Να χτίζουν το φούρνο και μετά να βγάζουν το ψωμί που καυτό έφθανε ως το πάγκο της ξεφουρνιάς με όλα τα καλά του κόσμου και χαρούμενους ανθρώπους που ήταν γύρω και περίμεναν να δοκιμάσουν τα καλούδια.

Πάμε πάλι από την αρχή! Σάββατο πρωί σε μια όμορφη αυλή έξω από την κεντρική είσοδο της Μονής Τοπλού. Γύρω -γύρω τα σπιτάκια, η κουζίνα για τα χρειαζούμενα , ο χώρος με τις ξύλινες σκάφες του ζυμώματος και τους πάγκους για το πλάσιμο, τις τάβλες και τις λαμαρίνες κι απέναντι οι ξυλόφουρνοι, ένας μεγάλος κι ένας μικρός. Φυσικά άναψε ο μεγάλος γιατί οι άνθρωποι από το Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας “φιλοξενούμενοι” του πολτιστικού συλλόγου Σητείας “Τουρτούλοι” ήταν πολλοί. Ένα πολύβουο μελίσσι, που έφθασε ως τη Σητεία σε ένα μοναδικό προσκύνημα ιερών και αυθεντικών γεύσεων.

Αναμονή για ένα σπουδαίο ραντεβού

Το ραντεβού για τα ζυμώματα στη Μονή Τοπλού είχε κλειστεί από τον προηγούμενο Μάιο, όταν στο περιθώριο της παρουσίασης του Οδηγού Κρητικής Μαγειρικής στη Σητεία, η πρόεδρος του Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας Λένα Ηγουμενάκη με μια μικρή παρέα ανθρώπων από το Φεστιβάλ επισκέφθηκαν τη Μονή και συνομίλησαν με τον ηγούμενο.

Τα υπόλοιπα κανονίστηκαν με τους ανθρώπους από το σύλλογο “Τουρτούλοι”, παλιών γνώριμων από τις εκλεκτές συμμετοχές τους στα Φεστιβάλ Κρητικής κουζίνας. Το πρόγραμμα φτιάχτηκε και οι γεύσεις προσαρμόστηκαν στο χώρο. Παραδοσιακά ψωμιά, πρόσφορα και άρτοι όπως τα έφτιαχναν παλιά. Με μια σπουδαία ιεροτελεστία και μια μοναδική αγάπη. Με σεβασμό και μια προσευχή να συνοδεύει τόσο την παρασκυεή όσο και την κατανάλωση τους.

Διαφορετικοί και ωραίοι

Μια πληθώρα πολλών και διαφορετικών ανθρώπων κατέκλυσε τη Μονή του πρωί του Σαββάτου. Ωστόσο επειδή ψωμί, άρτους και πρόσφορα ... στο πόδι δεν κάνεις, την προετοιμασία είχαν ξεκινήσει από το προηγούμενο βράδυ οι κυρίες από το σύλλογο. Η πρόεδρος Σούλα Αξιώτη, η Αθηνά Γιαννικάκη, η Μαρία Δασκαλάλη, Μαρία Πουλάκη, Ελένη Σταυρακάκη, Φανή Μπελημπασάκη και Χαρούλα Παπαδάκη.

Η παρέα από το Ηράκλειο δεν ήταν τόσο ομοιογενής όπως αυτήν της Σητείας. Από το φεστιβάλ η η Λένα Ηγουμενάκη, η Ιωάννα Τσουκιά, η Αγγέλα Πρινάρη, η Ζαχαρένια Σκουλά, η Δέσποινα Μερκουλίδου, η Κατερίνα Βασιλάκη, η Εύα Κολιδάκη, η Μαρίκα Ηγουμενάκη. Μαζί και οι φίλοι του φεστιβάλ ο Περιφερειακός Σύμβουλος και εντεταλμένος σύμβουλος υγείας γιατρός Λάμπρος Βαμβακάς, και ο ιδιοκτήτης του Κρητικού Φούρνου Δημήτρης Νικολιδάκης.

Οι δύο προαναφερόμενοι φίλοι του φεστιβάλ έφεραν γέλιο στην παρέα καθώς ηλικιωμένες γυναίκες όπως είπαν “δεν περίμεναν να ζυμώνει ο γιατρός” και ξαφνιάστηκαν όταν είδαν πως ήξερε να φουρνίζει και να ξεφουρνίζει ο Δημήτρης Νικολιδάκης.

Διαρκής η ... ξεφουρνιά

Ξεφουρνιά παλιά έλεγαν τα εδέσματα που προσέφεραν για να δοκιμάσουν τα ψωμιά. Και όπως θα δείτε στις φωτογραφίες η ξεφουρνιά του Σαββάτου ήταν εκλεκτή από ελιές, ντομάτες, αγγούρια, κρίταμο, λευκό τυρί, παξιμάδι κρίθινο, σε μια μεγάλη σαλάτα στο ταψί. Και παραπέρα διόφορα τυριά με πολλά είδη ελιάς, ξύγαλο Σητείας και άλλα πολλά. Όλη μέρα ήταν στρωμένο το τραπέζι στην αρχή για το ψωμί με σταφίδες και φουντούκια που έφτιαξε ο κ. Νικολιδάκης και μετά για τα ψωμιά που έφτιαξαν οι γυναίκες.

Όση ώρα ψήνονταν το ψωμί σειρά είχαν τα πρόσφορα και οι άρτοι με παλιές συνταγές, οι άρτοι με εννιά υλικά και πολλά μυστικά που κατέγραψε και διέσωσε πλέον το Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας.

Το δώρο στους συμμετέχοντες ήταν ένα ψωμί από αυτά που ζυμώθηκαν και ψήθηκαν στο Μοναστήρι και λίγο πριν βασιλέψει ο ήλιος, όλοι διασχίζοντας μια ειδυλλιακή διαδρομή που συνδύαζε βουνό και θάλασσα, αναχώρησαν για τη Σητεία.

Ζύμωνε κι ο Δήμαρχος

Την Κυριακή το πρωί όλοι ανηφόρισαν ξανά από τη Σητεία ως τη Μονή Τοπλού παρακολουθώντας την κατανυκτική λειτουργία μαζί με ντόπιους. Τα πρόσφορα έγιναν αντίδωρο και οι άρτοι της προηγούμενης μέρας με τη γλύκα τους και την παραδοσιακή νοστιμιά τους ευλογήθηκαν και μοιράστηκαν στον κόσμο.

Μετά τον καφέ σειρά είχαν τα σκιουφιχτά μακαρόνια. Όλοι οι παρεβρισκόμενοι εκπαιδεύτηκαν στα σκιουφιχτά μακαρόνια από τις κυρίες της Σητείας, παλιές κι άξιες νοικοκυρές, με τον κ. Λάμπρο Βαμβακά αλλά και το Δήμαρχο Σητείας Θεόδωρο Πατεράκη να δίνουν το καλό παράδειγμα.

Τα μακαρόνια ψήθηκαν και σερβιρίστηκαν με εκλεκτό γαλοτύρι και ξύγαλο Σητείας Κουμπαράκης στην μεγάλη τραπεζαρία της Μονής.

Λίγο μετά το μεσημέρι όλοι βρέθηκαν έξω από τη Μονή για το δρόμο της επιστροφής. Κι ήταν μια δύσκολη στιγμή, αφήνοντας πίσω το μυαλό καιι την ψυχή που για δύο μέρες έζησε εμπειρίες μοναδικές, εμπειρίες που μας πήγαν πίσω αλλά και μας άνοιξαν δρόμους στη γεύση και στην παράδοση.

*Στη δράση συμμετείχαν: Πολιτιστικός Συλλόγος Αδραβάστοι «ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ» Σητείας , Πολιτιστικός Σύλλόγος Γούδουρα Σητείας, Πολιτιστικός Σύλλογος Πραισού «Η Αρχαία Πραισός» Σητείας, Περιηγητική Λέσχη Σητείας Φιλανθρωπική οργάνωση Crete For Life Ιεράπετρας.