Γράφει η Αργυρούλα Καλαϊτζάκη*
Η εμπιστοσύνη πρέπει να χαρίζεται.. Οι περισσότεροι άνθρωποι λένε ότι η εμπιστοσύνη κερδίζεται.
Αυτή η άποψη προϋποθέτει ότι είναι επιφυλακτικοί και δύσπιστοι απέναντι στους άλλους.
Περιμένουν, αξιολογώντας τους, πότε θα έρθει η ώρα να τους χρήσουν «άξιους της εμπιστοσύνης τους».
Αυτή η στάση ζωής προέρχεται από τους φόβους, τις ανασφάλειες και τις αδυναμίες τους. Φοβούνται να εμπιστευτούν γιατί φοβούνται την προδοσία.
Έτσι δίνουν λίγο – λίγο, τόσο όσο θεωρούν ότι τους επιτρέπει η εμπιστοσύνη που έχει ο άλλος έως τότε κερδίσει. Και καιροφυλακτούν, καραδοκούν πότε θα κάνει το στραβοπάτημα.
Αναλαμβάνουν το ρόλο του αξιολογητή, του κριτή, του σωστού και του αλάθητου και καταδικάζουν άδικα τον άλλο στο ρόλο του αξιολογούμενου, του πιθανά ανάξιου και λανθασμένου.
Ο άλλος, ασφυκτικά εγκλωβισμένος στα δεσμά της αμφισβήτησης, φοβισμένος για τις επιλογές του και απόλυτα προσεκτικός μήπως απογοητεύσει, ανίσχυρος τελικά να λειτουργήσει ελεύθερα, πιθανά να κάνει το λάθος.
Μα δε θα’ ναι από δική του επιλογή και δεν θα’ ναι δικό του (τουλάχιστον όχι αποκλειστικά)… Και αυτοί οι άνθρωποι τότε θα παιανίσουν τη «νίκη» τους, θα επιβεβαιώσουν χαιρέκακα τους φόβους και τη δυσπιστία τους ότι ο άλλος δεν άξιζε την εμπιστοσύνη τους.
Σ’ αυτή τη σχέση, σχεδόν πάντα θα βγουν «νικητές», αλώβητοι από τραύματα, ελεύθεροι από πόνο… όμως κενοί μέσα τους κι ερημωμένοι.
Δεν θα έχουν ζήσει τίποτα και θα έχουν μείνει μόνοι! Κάποιοι άλλοι όμως άνθρωποι την εμπιστοσύνη την χαρίζουν. Εξ’ αρχής χρήζουν αυτόν με τον οποίο επιλέγουν να είναι μαζί «άξιο της εμπιστοσύνης τους».
Αυτή η άποψη προϋποθέτει πίστη βαθιά και σεβασμό γνήσιο και ειλικρινή για τον άλλο. Αυτή η στάση ζωής πάνω από όλα προϋποθέτει σιγουριά, βεβαιότητα και ωριμότητα για τις δικές τους επιλογές!
Σ’ αυτή τη σχέση και οι δύο είναι ελεύθεροι να δώσουν, «ίσοι» στο μέτρημα και την αξιολόγηση, σωστοί και οι δύο ταυτόχρονα. Σ’ αυτή τη σχέση ο «λίγος» θα φανεί από μόνος του. «Ανάξιος» της εμπιστοσύνης θα ανακηρυχθεί ο ίδιος.
Αυτοί οι άνθρωποι δεν κάνουν τίποτε άλλο παρά μόνο να εμπιστεύονται τον εαυτό και τις επιλογές τους και να περιμένουν. Φοβούνται βέβαια μήπως ο άλλος κάνει το στραβοπάτημα… τόσο για τους ίδιους (μην τον χάσουν), όσο και για τον εαυτό τους (μην έχουν κάνει λάθος επιλογή).
Όμως δεν αξιολογούν αυστηρά, δεν παρακολουθούν καχύποπτα, δεν κραδαίνουν το δάχτυλο, δεν υποδεικνύουν, δεν συνετούν. Δεν βάζουν τον άλλο στο στόχαστρο, δεν τον παρατηρούν με μικροσκόπιο, δεν τον βάζουν στο προκρούστειο κρεββάτι να δουν αν είναι λίγος ή αν περισσεύει.
Αναγνωρίζουν ότι οι άνθρωποι έχουν αδυναμίες και κανείς δε δικαιούται το βάθρο του αλάθητου και του απόλυτα σωστού.
Ξέρουν επίσης ότι αν εμπιστευτούν, θα επιτρέψουν στον άλλο να βγάλει ρίζες βαθιές, κλαδιά δυνατά και θα μπορέσει να «ανθίσει». Άλλωστε γνωρίζουν ότι η εμπιστοσύνη είναι συναίσθημα δικό τους και πηγάζει από μέσα τους. Όταν λένε «έχω εμπιστοσύνη σε κάποιον», ουσιαστικά εννοούν ότι οι ίδιοι νιώθουν σίγουροι, έτοιμοι, πρόθυμοι και ικανοί να τον εμπιστευτούν και δεν περιμένουν ο άλλος να τους εμπνεύσει το συναίσθημα αυτό.
Ο άλλος, αν τελικά είναι «ανάξιος εμπιστοσύνης», με την έπαρση που του χαρίζει η σιγουριά της νίκης, η βεβαιότητα ότι «κατέκτησε», ότι ξεγέλασε και «καρπώθηκε» την εμπιστοσύνη, θα κάνει το λάθος.
Και τότε θα είναι από δική του επιλογή και όλο δικό του! Αν ο άλλος τελικά αποδειχτεί «ανάξιος εμπιστοσύνης» θα είναι ένα μάθημα ζωής για αυτούς τους ανθρώπους και τις επιλογές τους. Σ’ αυτή τη σχέση μπορεί να βγουν «νικημένοι», βαθιά τραυματισμένοι και απογοητευμένοι… όμως «γεμάτοι» από γνώση, πλήρεις από όσα έως τότε έζησαν! Η απογοήτευση μπορεί να είναι μεγαλύτερη μα κι η ομορφιά το ίδιο!
*H Δρ Αργυρούλα Καλαϊτζάκη, είναι επίκουρος καθηγήτρια κλινική ψυχολογίας και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Διεπιστημονικής Προσέγγισης για τη Βελτίωση της ποιότητας Ζωής του ΤΕΙ Κρήτης.
