Ανδρέας Παπανδρέου, ο πολιτικός που λάτρεψαν οι Κρητικοί - Ιστορίες και εικόνες μιας άλλης εποχής

Η είδηση έπεσε ως ... βόμβα στα δημοσιογραφικά γραφεία. Ήταν 23 Ιουνίου του 1996 και η είδηση ήταν απόλυτα διασταυρωμένη. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν νεκρός. Λίγο πριν έρθει για άλλη μια φορά στην Κρήτη κι ενώ τις προηγούμενες μέρες, δημοσιογράφοι του νησιού που ήταν και ανταποκριτές των Αθηναικών εφημερίδων, είχαν αναφερθεί με εκτενή τους ρεπορτάζ στην προετοιμασία για την υποδοχή του.

Της Μαρίας Καλλέργη

Μόνο που αυτήν τη φορά η υποδοχή του δεν αφορούσε τις χιλιάδες πάνινες και πλαστικές σημαίες, τα χιλιάδες γαρίφαλα και τις πομπές των αυτοκινήτων. Ήταν γνωστό σε όλους πως η κατάσταση της υγείας του ήταν επιβαρυμένη και η ζωή του “κρεμόταν” στην κυριολεξία ... από μια κλωστή. Έτσι η προετοιμασία αφορούσε σε όσα θα γίνονταν στο ξενοδοχείο για να υποδεχθούν τον άρρωστο, και τελικά όπως έδειξαν οι εξελίξεις, ετοιμοθάνατο Ανδρέα. Οι φήμες οργίαζαν και πολλά λέγονταν ως “ασφαλείς” πληροφορίες, παίζοντας ανάμεσα στην αλήθεια και στην υπερβολή. Το σίγουρο φαινόταν να είναι πως για να φιλοξενηθεί ο Ανδρέας Παπανδρέου και η συνοδεία του στο αγαπημένο του ξενοδοχείο, θα έπρεπε να εγκατασταθεί εκεί μονάδα αιμοκάθαρσης.

Τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης της χώρας από το ΠΑΣΟΚ, ο Ανδρέας Παπανδρέου στο Αεροδρόμιο Ηρακλείου.

Εκείνο το πρωί όμως “διαλύθηκαν” όλα. Ο Ανδρέας δεν ήταν πια στη ζωή. Ο πολιτικός ηγέτης με τη ξεχωριστή προσωπικότητα εκείνο το πρωί παραδόθηκε στην ιστορία. Αυτή τον κρίνει σήμερα και θα τον κρίνει και στο μέλλον, για τις πολιτικές, τις επιλογές και την επίδραση τους στην πορεία της Ελλάδας . Ωστόσο με την Κρήτη φαίνεται να είχε μια σχέση “μαγική” που ήταν και αμφίδρομη. Η “εμμονή” του να έρχεται συνεχώς στην Ελούντα για διακοπές αλλά και για κορυφαίες πολιτικές συναντήσεις ίσως ήταν και αυτή που πυροδότησε εκδηλώσεις λατρείας από την πλευρά των Κρητικών.

Καθένας και μια ιστορία

Στην Κρήτη 21 χρόνια μετά το θάνατο του, οι περισσότεροι έχουν να σου πουν μια ιστορία για τον Ανδρέα Παπανδρέου. Κυρίως στην Ανατολική βέβαια, την οποία επισκέπτονταν πιο συχνά αλλά και στη Δυτική. Για τις συναντήσεις που είχαν μαζί του, κυρίως τα πρώτα χρόνια που η υγεία του ήταν καλή και πήγαινε σε χωριά και κεφαλοχώρια. Έτσι ακόμα και σήμερα πολλοί είναι αυτοί που τον θυμούνται σε προεκλογικές συγκεντρώσεις, σε επισκέψεις, σε μαγαζιά, σε βόλτες και ταβέρνες.

Κυρίως όμως στην Κρήτη όλοι θυμούνται όσα γίνονταν κάθε φορά που ερχόταν ο Παπανδρέου. Το σίγουρο ήταν πως έκλειναν οι δρόμοι. Γιατί ακόμα κι αν δεν τους έκλεινε η Αστυνομία, τους έκλειναν οι πομπές των αυτοκινήτων που τον ακολουθούσαν είτε σε οργανωμένες εκδηλώσεις από τον κομματικό μηχανισμό, αλλά κάποιες φορές και σε αυθόρμητες ενέργειες.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου χορεύει στο Αεροδρόμιο Ηρακλείου 

Έκανε διάσημη την Ελούντα

Η αλήθεια είναι, και το παραδέχονται και οι ντόπιοι, πως ο Ανδρέας Παπανδρέου με τις προτιμήσεις του έδωσε μια “υπεραξία” στην Ελούντα, η οποία “εξαργυρώνεται” ως σήμερα. Από την εποχή που όχι μόνο έκανε διακοπές τακτικά αλλά και οργάνωνε διεθνείς πολιτικές συναντήσεις στα πολυτελή καταλύματα δίπλα στη θάλασσα, η Ελούντα έγινε μόδα για όλους τους αναγνωρίσιμους από το χώρο της πολιτικής, της τέχνης, των πλουσίων της γης αλλά και του διεθνούς τζετ σετ.

Οι πληροφορίες με την μορφή της διαρροής στα ΜΜΕ για τη διαμονή τις συνήθειες και ότι συνόδευε την κάθε κάθοδο του στην Ελλάδα, γίνονταν συχνά ολοσέλιδα αφιερώματα σε αντιπολιτευόμενες κυρίως εφημερίδες της εποχής. Έτσι μαθαίναμε για τους ακροβολισμένους σκοπευτές ή για τους βατραχανθρώπους που ήταν μέσα στη θάλασσα όταν έπαιρνε το μπάνιο του, για τη εκλεκτή διατροφή με ψάρια και τα καλύτερα λαχανικά και χόρτα που υπήρχαν στην Κρήτη ή το παγωτό που έφθανε στην Κρήτη από την Ελβετία.

Χιλιάδες ο κόσμος και τα λουλούδια

Οι προεκλογικές συγκεντρώσεις του Ανδρέα Παπανδρέου στην Κρήτη είναι από μόνες τους ένα ξεχωριστό κεφάλαιο, αφού προετοιμάζονταν καιρό πριν με απίστευτη οργάνωση ακόμα και στις λεπτομέρειες. Οι πληροφορίες που έδιναν στους δημοσιογράφους που κάλυπταν το ρεπορτάζ του ΠΑΣΟΚ, τα κομματικά στελέχη ήταν τόσο λεπτομερείς που κάποιες φορές γίνονταν άχρηστες και κουραστικές.

Έτσι μαθαίναμε για κείνον που προσέφερε τα 25.000 άσπρα και κόκκινα γαρίφαλα τα οποία θα χρησιμοποιούνταν για να “ντυθεί” το ξύλο πίσω από τον Ανδρέα Παπανδρέου στο Ηράκλειο ή μια άλλη φορά τις υφαντές Κρητικές πατανίες που πρόσφεραν γυναίκες καταγόμενες από ορεινό χωριό, από τις προίκες τους, για να καλυφθεί ολόκληρη η εξέδρα.

Ο καιρός πέρασε. Ο Ανδρέας Παπανδρέου φτάνει στην Κρήτη φανερά καταβεβλημένος. Κατεβαίνει από το αεροπλάνο υποβασταζόμενος και οι οπαδοί του τον σηκώνουν στα χέρια.

Τελικά όμως κάθε φορά που γινόταν η συγκέντρωση όλοι καταλάβαιναν το λόγο που τα κομματικά στελέχη ασχολούνταν με τις μικρολεπτομέρειες. Γιατί μπορεί ο Μπιρσίμ να είχε τη σκηνοθεσία αλλά δεν θα μπορούσε με κανένα σκηνοθετικό κόλπο να γεμίζει ασφυκτικά την Πλατεία Ελευθερίας, από όποια πλευρά κι αν στηνόταν η εξέδρα, αλλά και τις Λεωφόρους Δικαιοσύνης και Δημοκρατίας.

Και δεν ήταν μόνο ο κόσμος. Όπως φαίνεται και από τις φωτογραφίες, μιλάμε για άλλες πολιτικές εποχές. Με προετοιμασίες και φυσικά υπερβολές που σίγουρα δε σηματοδοτούσαν τις εκλογές του καναπέ. Αλλά που τα αποτελέσματα τους, δικαίωναν όσους μιλούσαν για “πράσινο νησί”.

Στο επίκεντρο οι δημοσιογράφοι

Όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου κατέβαινε στην Κρήτη, οι δημοσιογράφοι είχαν πολύ δουλειά. Και οι ντόπιοι, και αυτοί που τον ακολουθούσαν από την Αθήνα. Κι είχαν πάντα τη δική τους θέση στις μεγάλες συγκεντρώσεις, με μια ψηλή εξέδρα που “στηνόταν” ακριβώς απέναντι από αυτήν που θα μιλούσε ο Ανδρέας Παπανδρέου.

Και γινόταν πάντα ένα τραπέζι βραδυνό σε εστιατόριο ή πιάνο ρεστωράν της πόλης του Ηρακλείου για να γίνουν οι συζητήσεις και οι ζυμώσεις με τα κομματικά στελέχη. Κάποιες φορές ο Ανδρέας Παπανδρέου έκανε ένα σύντομο πέρασμα για να μιλήσει στους δημοσιογράφους.

Ο καιρός ωστόσο περνούσε και τα πράγματα άλλαζαν. Ίσως από τις τελευταίες συναντήσεις που είχε με πλειάδα δημοσιογράφων ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν το Καλοκαίρι μετά την επιστροφή από το Χέρφιλντ σε ξενοδοχείο στην περιοχή της Ιεράπετρας. Εκεί έδωσε συνέντευξη σε δεκάδες δημοσιογράφους μια Κυριακή πριν το μεσημέρι, με τη Δήμητρα Λιάνη να τον παρακολουθεί από την πρώτη θέση, καθισμένη ανάμεσα στους δημοσιογράφους.

Το τέλος μιας εποχής

Με το θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου και  του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, όπως όλοι λένε, έκλεισε η εποχή των μεγάλων ηγετών στην Ελλάδα. Σκοπός τούτης της καταγραφής δεν είναι η αποτίμηση του πολιτικού διαμετρήματος του Ανδρέα Παπανδρέου, ενός πολιτικού που είχε φανατικούς οπαδούς αλλά και φανατικούς εχθρούς. Είναι μια απλή χαρτογράφηση στο “πέρασμα” του από την Κρήτη και ο τρόπος που ενέπνευσε τους Κρητικούς να τον εμπιστευθούν για πολλά χρόνια.