Η σπορά λαθουριού και μπίζας, οι κουρές και το κουτσοβλάστισμα - Ανοιξιάτικες μνήμες από τη Λένα Ηγουμενάκη

Την Άνοιξη, στη γέμωση του φεγγαριού, ο παππούς έσπερνε τα ρεβίθια, το λαθούρι και τα μπίζα. Στη λίγωση του φεγγαριού ο παππούς κούρευε τα πρόβατα και η γιαγιά  κρατούσε πάντα μαλλί που δεν το έπλενε. Όταν αρρωσταίναμε έφτιαχνε με αυτό λαδοτουλούπες. Έβρεχε δηλαδή το μαλλί με ρακή και λίγο λάδι και το τοποθετούσε στον μπέτη μας ή το έτριβε ώσπου να «αφρίσει». Άλλες φορές πάλι, το ζέσταινε απλά στο τηγάνι και το έβαζε στον μπέτη μας. 

Της Λένας Ηγουμενάκη*

Τον Μάιο κουτσοβλαστίζανε το αμπέλι στη Λιβαδούρα. Η γιαγιά μάζευε τα φύλλα από τους τρυφερούς βλαστούς, έκανε ντολμαδάκια και τα υπόλοιπα τα έβαζε στο κουρούπι με άρμη, για να έχει όλο το χρόνο. 

Στα μέσα Ιουνίου, στη λίγωση του φεγγαριού, άρχιζε ο θερισμός για να διατηρηθεί όλο το χρόνο το στάρι χωρίς να μαμουνιάσει. Με το δρεπάνι θέριζαν τα στάχυα και τα έκαναν δεμάτια δεμάτια. Όταν τέλειωναν, ο παππούς άφηνε ένα αποθέρι για να το φάνε τα πουλιά, για να έχει υγεία η οικογένεια του. Τα δέματα τα πήγαινε στο αλώνι, τα έκανε θεμόνια, τα αλώνιζε και περίμενε τη μέρα που θα είχε τον κατάλληλο αέρα για να τα λιχνίσει. Μετά το στάρι θέριζαν όλα τα όσπρια. 

Το στάρι και τα όσπρια τα αποθηκεύανε σε μεγάλα πιθάρια και τα σκέπαζαν με φύλλα συκιάς, αγούδουρα, φασκόμηλο, δαφνόφυλλα -σαν ´´φάρμακα´´- για να μη μαμουνιάσουν. Tα άχυρα από το αλώνισμα τα έβαζαν σε σακιά και τα αποθήκευαν στο αχυρώνα για να ταΐζουν τα ζώα. 

24 Iουνίου, τη μέρα που εορτάζεται η μνήμη του Iωάννη του Προδρόμου, η γιαγιά μάζευε τον αγούδουρα. Έλεγε ότι αν τον μάζευε εκείνη τη μέρα  η μυρωδιά του έδιωχνε τα κακά πνεύματα. Τα δροσερά άνθη τα έβαζε σε βάζο με λάδι και τα άφηνε στον ήλιο για 40 ημέρες μέχρι το λάδι να κοκκινίσει. Το χρησιμοποιούσε σε  καψίματα,  σε πληγές του δέρματος, σε τσιμπήματα εντόμων, αλλά και για εντριβές σε πόνους των αρθρώσεων. Τα κλαδιά τα αποξήραινε και έκανε βραστάρι που ανακούφιζε το στομάχι και έδιωχνε τον πονοκέφαλο. Με τα κλαδιά του, έκανε παρασύρες για να καθαρίζει το στάρι.  

*Η Λένα Ηγουμενάκη είναι πρόεδρος του Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας

*To παραπάνω κείμενο δημοσιεύεται στον Οδηγό Μαγειρικής του Φεστιβάλ Κρητικής Κουζίνας που κυκλοφορεί από το Μάρτιο.