Η πιο έντονη ίσως παιδική ανάμνηση από την Μεγάλη Εβδομάδα είναι αυτή της δημιουργίας του προζυμιού κάτω από το Σταυρό την ώρα που ο ιερέας διάβαζε τα δώδεκα Ευαγγέλια. Επρόκειτο για μια τελετουργία που την είδα να επαναλαμβάνεται πολλές φορές χωρίς ποτέ να μπω στη διαδικασία να την ερμηνεύσω με επιχειρηματολογία που θα στηριζόταν σε λογική και στοιχεία.
Της Μαρίας Καλλέργη
Το περιμέναμε κάθε χρόνο, κάτι σαν έθιμο. Και ήταν η θεία η Φροσύνη που αναλάμβανε την υλοποίηση της. Το σπίτι της ήταν κοντά στην εκκλησία του Αφέντη Χριστού. Έτσι ην κατάλληλη ώρα (πάντα αναρωτιόμουν πως την καταλάβαινε) πήγαινε στο σπίτι. Όταν γύριζε πίσω κρατούσε ένα τσίγκινο λεκανάκι, λίγο αλεύρι και ένα τσισβεδάκι (μπρίκι) με ζεστό νερό.
Γονάτιζε στη βάση του ξύλινου Σταυρού, που είχε επάνω τον Εσταυρωμένο Ιησού και πολλά στεφάνια και έριχνε λίγο ζεστό και λίγο κρύο νερό στο λεκανάκι. Έπιανε από τα στεφάνια που κρεμόταν πάνω από το κεφάλι της λίγα πέταλα λουλουδιών τα έριχνε στο νερό και μετά αλεύρι. Με τα ροζιασμένα χέρια της, από τις αγροτικές δουλειές, άρχιζε να ζυμώνει. Έκανε τη ζύμη ένα μικρό βώλο που τη φύλαγε στα εικονίσματα.
Κάθε φορά που μια νοικοκυρά της οικογένειας, της γειτονιάς ή του χωριού ήθελε να ζυμώσει έπαιρνε από κείνο το προζύμι, το οποίο αναπαρήγαγε βάζοντας του ζεστό νερό και αλεύρι και το φύλαγε. Έτσι από κείνο το μικρό προζυμάκι στα πόδια του Εσταυρωμένου Ιησού γίνονταν δεκάδες ζυμωτοί ως το επόμενο Πάσχα. Ως την επόμενη χρονιά που η θεία μου η Φροσύνη έφτιαχνε ... φρέσκο.
Ήταν και παραμένει ένα μυστήριο για μένα πως τα καλορίζικα έκαναν το ψωμί να φουσκώνει. Αλλά ίσως και να μη θέλω να το λύσω. Να θέλω να πιστεύω πως είναι ένα μικρό θαύμα. Ένα είναι το σίγουρο : πως η θεία μου που βρίσκεται ακόμα στη ζωή, δεν μπορεί να μου το λύσει. Τα χρόνια της πήραν ολότελα το φως και ακούει ελάχιστα. Αλλά μπορεί και για την ίδια να παραμένει ένα μυστήριο. Ή ένα μυστικό. Ποιός ξέρει;
