Οι Σουηδέζες, που ήρθαν για διακοπές τη δεκαετία του ’70, ερωτεύτηκαν κι έκαναν οικογένεια, δίνουν για πρώτη φορά τη δική τους εικόνα για τη Ρόδο και τους Ροδίτες.
Της Ροδούλας Λουλουδάκη
Υπήρξε λοιπόν μια γενιά αντρών που πρόσφερε σημαντικές υπηρεσίες στη Ρόδο! Στην ανέμελη εποχή της καμπάνας παντελόνι, των ξέφρενων πάρτι και της δισκοθήκης, τη μαγική εκείνη ώρα που σε συνεννόηση με τον dj ξεκινούσαν τα μπλουζ και το ρομάντζο. Τη δεκαετία του ΄70 και λίγο πριν, λίγο μετά, με το πουκάμισο που κούμπωνε μετά το τέταρτο κουμπί και τη χρυσή αλυσίδα με το σταυρό στο στήθος, οι Κολοσσοί του Έρωτα δεν πούλαγαν παραμύθι, ερωτεύονταν, για λίγο, αλλά έρωτας ήταν μέχρι δυό- τρεις μέρες μετά που κάποια άλλη Σουηδέζα -οπωσδήποτε όμως Σκανδιναβή- τραβούσε το βλέμμα τους.
Κάποιοι ήταν πιο σταθεροί τύποι ή βρήκαν τη γυναίκα της ζωής τους στο πρόσωπο της Ελισαμπετ, της Ούλα, της Εύας και των άλλων κοριτσιών με τα οποία παντρεύτηκαν, κι έκαναν οικογένεια.
Οι Σουηδέζες της Ρόδου, συγκεντρώνονται στο Νιοχώρι που αγάπησαν, μία φορά την εβδομάδα, κάθε βράδυ Παρασκευής και λένε τα δικά τους εδώ και 34 χρόνια που δημιούργησαν τον Σουηδοελληνικό Σύλλογο. Εκεί τις συνάντησα, μια ζωηρή ομάδα γυναικών που υπήρξαν οι δίμετρες ξανθές Σουηδέζες που μπλέχτηκαν στα δίχτυα τα οποία άπλωσαν οι Ροδίτες, κι έμειναν εκεί.
Όλο οι greek lovers, μιλούν για τις εποχές που τα τρία S (Sea, Sun, Sex) κυριαρχούσαν στη Ρόδο. Ας μιλήσουν τώρα και οι πρωταγωνίστριες των καιρών εκείνων.
Ελισαμπετ Κατσιμπρή :«Είδες τι κάνεις για έναν έρωτα;»
ΕΡ. Εμείς κρυώνουμε αυτές τις μέρες στη Ρόδο. Όμως εσείς που μεγαλώσατε στη Στοκχόλμη το αισθάνεστε για κρύο αυτό εδώ;
Εκεί κάνει 25 βαθμούς κάτω απ΄ το μηδέν! Όμως κι αυτό εδώ είναι κρύο γιατί μένω εδώ, κι έχω συνηθίσει όμως στις θερμοκρασίες της Ρόδου. Γελάνε οι Έλληνες που φοράω καπέλο. Κάποιοι γελάνε.
Πότε ακούσατε πρώτη φορά για τη Ρόδο;
Το 1966, δούλευα ως γραμματέας σε γραφείο και είπαμε με μία άλλη Σουηδέζα να πάμε διακοπές. Βρήκαμε ένα φτηνό εισιτήριο για τη Ρόδο και δεν ξέραμε πού είναι η Ρόδος. Το μάθαμε όταν ήρθαμε.
Το φτηνό εισιτήριο ήταν ο λόγος που την επιλέξατε;
Ναι, κι ο ήλιος και τα μπάνια. Τη διαφήμιζαν τότε στη Στοκχόλμη. Ήρθαμε, μείναμε δύο εβδομάδες, πήγαμε κάποιες εκδρομές στη Λίνδο, στην Κάμειρο… Κάναμε μπάνια και το βράδυ στα νάιτ κλαμπ. Στο « Rhodes by night» να χορέψουμε και το πρωί στη θάλασσα. Αυτό ήταν τότε.
Τον άντρα σας πότε τον γνωρίσατε;
Μετά το 1966 πήγα στην Αμερική να δουλέψω και στη Ρόδο ήρθα ξανά το 1969, με την ίδια φίλη πάλι αφού είχαμε περάσει ωραία την πρώτη φορά. Τότε γνώρισα τον άντρα μου.
Πώς ήταν οι άντρες της Ρόδου τότε με τις Σουηδέζες τουρίστριες;
Από το 1966 είχα δει ότι ήταν πολύ ευγενικοί. Έπιναν γλυκό κρασί κι έτρωγαν φρούτα. Πεπόνι, καρπούζι… αυτό μου έκανε εντύπωση.
Όμως πλησίαζαν;
Ναι, κάνανε καμάκι, αλλά όχι σ΄ εμένα. Μου μιλούσανε στο δρόμο, αλλά ευγενικά. Καμάκι όχι πολύ.
Πού μείνατε το 1969;
Στην πόλη, σε ξενοδοχείο κοντά στο Καζίνο, αλλά το Καζίνο δεν δούλευε τότε και η παραλία του ήταν κλειστή. Πηγαίναμε για μπάνιο στο Ενυδρείο.
Τον άντρα όμως πώς τον γνωρίσατε;
Ήρθε στην παραλία και μου μίλησε, αγγλικά. Νεαρός, ωραίος, μου άρεσε. Άλλο στιλ όμως από Σουηδούς. Βλεπόμασταν στη θάλασσα κάθε μέρα, ερχόταν να με βρει. Μια μέρα μου είπε να πάμε το βράδυ στου «Ντελούκα», που είναι σήμερα το Νεστορίδειο. Ήρθε μαζί κι ο ξάδελφός του και η φίλη μου. Και μετά οι διακοπές τελείωσαν!
Σκεφτήκατε φεύγοντας ότι μπορεί να συνεχιστεί αυτή η γνωριμία και να γίνει σχέση;
Τότε δεν σκέφτηκα τίποτα. Επικοινωνούσαμε όμως με γράμματα, στα αγγλικά και το επόμενο καλοκαίρι ξαναήρθα. Και κάθε καλοκαίρι ερχόμουν μέχρι το 1972. Ο Γιάννης ήρθε και μια φορά στη Στοκχόλμη, κι όταν πήγε στο Παρίσι πήγα κι εγώ και τον είδα. Όμως δεν ήξερα καμία άλλη κοπέλα στη Στοκχόλμη που να είχε δεσμό με Έλληνα από μακριά και αυτό να είχε προχωρήσει.
Ρομαντικό δεν είναι αυτό που ζήσατε;
Ναι, τώρα που το σκέφτομαι. Ήρθα ξανά για διακοπές το 1972, κι έμεινα για δύο μήνες αυτή τη φορά και δούλεψα σε πρακτορείο. Το 1973 ήρθα και δούλεψα ως ξεναγός. Ήθελα να δω τι είναι η Ρόδος. Το καλοκαίρι του 1974 έγινε η απόβαση στην Κύπρο και η επιστράτευση. Ο Γιάννης παρουσιάστηκε στην Κω, κι εγώ δεν μπορούσα να φύγω για τη Σουηδία. Τελικά μου βρήκαν ένα εισιτήριο. Δεν ήξερα αν θα τον ξαναδώ. Ήρθε εκείνος το χειμώνα στη Στοκχόλμη όταν ηρέμησαν το πράγματα, έμεινα έγκυος και το 1977 ήρθα μαζί με το παιδί, τον συνάντησα παντρευτήκαμε, κι από τότε ζω στη Ρόδο.
Όμως σας αρέσει που ζείτε εδώ;
Και ναι και όχι όμως είχαμε καλή σχέση με τον άντρα μου και το 1978 κάναμε και την κόρη. Τα ελληνικά είναι πάρα πολύ δύσκολη γλώσσα, κι ακόμα και τώρα μπερδεύομαι και δεν βρίσκω λέξεις. Δεν το περίμενα ότι θα μπορούσα να φύγω από κει, αλλά πάντα ήθελα να μείνω κοντά στη θάλασσα αν και σήμερα πια δεν κολυμπάω και δεν βγαίνω στον ήλιο γιατί κάνει κακό. Μ΄ αρέσει όμως να τη βλέπω.
Έτσι όμως το βλέπετε τώρα, θα κάνατε άλλη επιλογή αν ξαναγυρίζατε στο τότε;
Είναι δύσκολα εδώ. Όμως κοπέλες φεύγουν πάνε πίσω ενώ δεν έρχονται όμως να κάνουν οικογένειες με Ροδίτες. Είσαι πιο καλά οικονομικά αν έχεις παιδιά στη Σουηδία. Είδες όμως για έναν έρωτα τι κάνεις…
Ούλα Αγαπητίδη «Τότε δεν έβγαιναν έξω οι Ροδίτισσες»
Ήρθατε πρώτη φορά στη Ρόδο το 1975. Ήρθατε μόνη σας;
Ναι, μόνη. Είχα πάει ήδη στη Μαγιόρκα, κι είχα κάνει σεμινάρια και πρακτική σε δανέζικο πρακτορείο. Μπορούσα να δουλέψω ή στη Μαγιόρκα ή στη Ρόδο. Στη Μαγιόρκα είχα πάει πολλές φορές και μία φορά μου λέει η μητέρα μου «γιατί δεν πας και στη Ρόδο»; Δεν είχε έρθει εκείνη, αλλά είχε έρθει ο θείος μου για διακοπές και του άρεσε πολύ. Ήταν από τους πρώτους τουρίστες. Το πρώτο καλοκαίρι αμέσως γνώρισα τον άντρα μου.
Μα, για δουλειά σας στείλανε (γέλια)
Το ξέρω, δούλευα. Δούλευε κι εκείνος στο ξενοδοχείο Park. Ο Σωτήρης Αγαπητίδης, με καταγωγή από τη Σύμη.
Πώς σας προσέγγισε;
Την πρώτη φορά που βγήκαμε ήταν στην ονομαστική του εορτή, στις 6 Αυγούστου. Με πήγε εκεί που πήγαιναν όλοι τότε στο Ιζαμπέλα που ήταν κάτω από το Γκραντ Οτέλ. Ένα άλλο μαγαζί που πήγαιναν όλοι ήταν κάτω από το Chevalier Pallas.
Τελικά οι Ροδίτες άντρες είχαν προτίμηση στις Σουηδέζες και τις Σκανδιναβές!
Το ξέρω γιατί εγώ έφυγα για τη Σουηδία το χειμώνα και ήξερα ότι πολλοί έρχονται στην Σκανδιναβία το χειμώνα για να δουν τις κοπέλες που γνώρισαν εδώ.
Ο δικός σας ερχόταν;
Ο πρώτος χειμώνας πέρασε με αλληλογραφία. Τα καλοκαίρια ερχόμουν και δούλευα στη Ρόδο, το χειμώνα στη Σουηδία και από κάποια περίοδο και μετά ξεκίνησε να έρχεται κι εκείνος. Το καλοκαίρι του 1980 παντρευτήκαμε στη Ρόδο και από τότε ζω εδώ.
Θέλατε να ζήσετε μόνιμα στη Ρόδο;
Δεν υπήρχε προοπτική για οικογενειακούς λόγους, να έρθει εκείνος στη Σουηδία. Και γενικά για τις Σουηδέζες ήταν πιο εύκολο να μείνουν εδώ.
Σας άρεσε, για να μείνετε;
Νομίζω στην αρχή μου άρεσε η Μαγιόρκα πιο πολύ. Δεν μπορώ να πω ότι αγάπησα το νησί αμέσως. Επίσης μου άρεσαν τα Ισπανικά, μου φάνηκαν τα ελληνικά πολύ δύσκολη γλώσσα, όμως είχε τον ήλιο, τη θάλασσα, το φαγητό, τη φιλοξενία…
Επομένως προσαρμοστήκατε!
Όπως βλέπετε (γυρίζει το κεφάλι προς τις Σουηδέζες), η παρέα πολλές φορές είναι όλες Σουηδέζες. Δεν νιώθω ξένη, αλλά το νιώθω ότι οι ρίζες μου είναι στη Σουηδία. Πηγαίνουμε τακτικά ωστόσο δεν θα ήθελα να γυρίσω πίσω εκεί. Εδώ υπάρχει ελευθερία και ζεις τη ζωή με άλλο τρόπο.
Πολλές Σουηδέζες έφυγαν μόνες τους και πήραν και τα παιδιά μαζί τους!
Δεν ξέρω για ποιες κοπέλες μιλάτε, σίγουρα έγιναν αυτά, αλλά νομίζω ότι εξαρτάται αυτό από τον άντρα που έχεις και τη ζωή που κάνεις. Πολλές σκέφτονται ότι εκεί τα παιδιά τους θα έχουν καλύτερη εκπαίδευση. Κάποια στιγμή σταμάτησαν να έρχονται εδώ κοπέλες να ζήσουν με Ροδίτες. Είναι ενδεικτικό ότι στον Σουηδικοελληνικό Σύλλογο τώρα είμαστε 60 Σουηδέζες ενώ πριν ήμασταν πάνω από 100. Το Σχολείο μας που λειτουργεί το απόγευμα, είχε 120 παιδιά και τώρα έχει μόνο 25 παιδιά.
Δεν έρχονται πια οι Σουηδέζες καθόλου στη Ρόδο ή δεν φλερτάρουν με τους Ροδίτες και οι Ροδίτες δεν φλερτάρουν μ’ αυτές;
Δεν ξέρω, τότε φλέρταραν οι Ροδίτες με ωραίο τρόπο, τώρα ίσως δεν υπάρχει ενδιαφέρον κι από τις δύο πλευρές. Μην ξεχνάτε πως τότε δεν υπήρχαν έξω Ροδίτισσες.
Με τα παιδιά σας σε τι γλώσσα μιλάτε;
Με τα παιδιά μου στα Σουηδικά. Αισθάνονται όμως ότι ανήκουν εδώ, αλλά ο γιός μας πήγε και ζει στη Σουηδία. Του λείπει η Ρόδος όμως, αισθάνεται Έλληνας, Ροδίτης.
Εύα Τομάζου «Καμιά φορά μας λένε «είστε πιο Ροδίτισσες από εμάς»
Πότε ήρθατε για πρώτη φορά;
Ήρθα το 1978 για διακοπές. Ήταν δημοφιλής η Ρόδος, είχαν έρθει φίλες μου την προηγούμενη χρονιά και μου είπαν ότι έπρεπε να ‘ρθω. Έτσι ήρθα το 1978 κι έμεινα σε ξενοδοχείο, στο Νιοχώρι. Ήμασταν τέσσερις φίλες μαζί.
Τι σας έκανε εντύπωση την πρώτη φορά;
Ότι είχε πολύ κόσμο έξω και πολύ διασκέδαση. Και σαν κοριτσάκια εμείς αυτό θέλαμε. Μπάνιο όλη την ημέρα και έξοδος το βράδυ. Όταν είσαι 20 χρονών δεν κοιμάσαι και πολύ. Αυτό όμως που θυμάμαι πολύ έντονα είναι ότι είχα έρθει τέλος Απριλίου και η παραλία στο Έλλη ήταν γεμάτη από κόσμο. Ομπρέλες, σεζλόνγκ, τίγκα. Τώρα αν δεν πάει Μάιος, Ιούνιος, δεν έχει κόσμο.
Πού βγαίνατε, πού πηγαίνατε;
Οι φιλενάδες μου είχαν έρθει και το προηγούμενο καλοκαίρι και είχαν γνωρίσει Ροδίτες και στέκια. Το στέκι μας ήταν στην οδό Γρίβα στο Νιοχώρι, στην γωνία πάνω.
Οι Ροδίτες πλησίαζαν τις Σουηδέζες;
Πάρα πολλά φλερτ υπήρχαν. Τότε δεν είχε Ροδίτισσες έξω εκτός κι αν τις συνόδευε ο αδελφός τους. Εμείς ήμασταν. Πηγαίναμε στις δισκοθήκες, στο Κιλιμάντζαρο, στο Αλεξάντερ, στην Ακουάριους, στην Mike΄s Pub. Αλλά οι διακοπές μου των δύο εβδομάδων περάσανε γρήγορα.
Κι έτσι επιστρέψατε το επόμενο καλοκαίρι και γνωρίσατε τον άντρα σας!
Ναι, γνώρισα τον Δημήτρη. Υπήρχε ένα εστιατόριο με το όνομα «Δανία» της κ. Άντερσεν που είναι από τη Δανία, ένα καλό εστιατόριο στην οδό Ηρώων Πολυτεχνείου, κοντά στο Καζίνο. Επειδή η κορώνα, το νόμισμα της Σουηδίας σε σχέση με τη δραχμή ήταν δυνατή, όλα μας φαίνονταν φθηνά στη Ρόδο, κι έτσι αντί να τρώμε πρωινό στο ξενοδοχείο πηγαίναμε και τρώγαμε καλό πρωινό στο «Δανία». Εκεί εργαζόταν ο άντρας μου και μου έκανε καμάκι. Όταν τελείωσαν κι αυτές οι διακοπές, πήγα στη Σουηδία, στη Νότια Σουηδία όπου έμενα και μιλούσαμε στο τηλέφωνο. Ήρθα τον Ιανουάριο του 1980, έξι μήνες μετά για να δω αν μπορώ να μείνω. Τι είχα να χάσω, τι είχα να κερδίσω. Σπούδαζα στην Σουηδία και μπορούσα να διακόψω τις σπουδές μου. Τελικά μου άρεσε στη Ρόδο. Μάλλον μου άρεσε ο Δημήτρης. Έμεινα και δεν ξαναγύρισα στη Σουηδία. Ένα χρόνο μετά ανοίξαμε μαγαζί μαζί.
Κάποιες κοπέλες έφυγαν, αν και είχαν δημιουργήσει οικογένεια, δεν τα κατάφεραν να προσαρμοστούν;
Οι πιο πολλές έκαναν μια προσπάθεια να παραμείνουν. Δεν είναι εύκολο, δεν είναι εύκολη η ζωή εδώ. Εκεί πας σε μία υπηρεσία και σε βοηθάνε. Εδώ δεν γίνεται αυτό, σε μια υπηρεσία, ακόμα και σ΄ ένα μαγαζί.
Πότε παντρευτήκατε;
Το 1981. Δεν μπορούσες να μείνεις αλλιώς. Ή έπρεπε να φύγεις από τη χώρα, ή να φαίνεται ότι σου στέλνουν λεφτά ή να παντρευτείς. Ο πατέρας μου βέβαια όταν άκουσε ότι θα παντρευτώ Έλληνα δεν ήταν ό,τι καλύτερο για κείνον. Μέχρι να τον γνωρίσει όμως.
Πώς αισθάνεστε τώρα εδώ;
Δεν νιώθω ξένη. Καμιά φορά Έλληνες μας λένε «εσείς είστε πιο Ροδίτες από εμάς»! Τα πιο πολλά χρόνια της ζωής και της δουλειάς μου τα έχω ζήσει στη Ρόδο.
