Η λέξη “σθένος” (grit) είναι μία έννοια που συζητιέται αρκετά τον τελευταίο καιρό. Η Angela Lee Duckworth, ψυχολόγος και καθηγήτρια στο University of Pennsylvania, το 2013 επαναπροσδιόρισε την έννοια του σθένους ως επιμονή και πάθος σε μακροχρόνιους στόχους. Η Duckworth σε έρευνά της βρήκε ότι το σθένος μπορεί να είναι το ίδιο ή και πιο σημαντικό από το IQ στο να καθορίσει τη σχολική επιτυχία των παιδιών. Το σθένος είναι στην πραγματικότητα ένας καλύτερος δείκτης για αποφοίτηση από το σχολείο από ό,τι είναι το IQ.
Κατά την Duckworth, σθένος και επιμονή είναι αυτά που χρειαζόμαστε, για να εκπληρώσουμε τους μακρινούς μας στόχους. Σε πολλές περιπτώσεις η ευφυία δεν είναι αρκετή για την επιτυχία. Το σθένος είναι, όμως, το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που θα βοηθήσει την εκπλήρωση των στόχων. Γιατί στην ουσία σθένος σημαίνει να είναι κάποιος ικανός να ξαναρχίσει, αφού έχει αποτύχει. Παρόμοιο στοιχείο είναι η αντοχή, με τη διαφορά ότι το σθένος μάς βοηθάει να προσπαθήσουμε ξανά και ξανά μετά από μια αποτυχία αλλά και να συνεχίσουμε να είμαστε ενθουσιώδεις.
Πώς στο “Play and Learn” διδάσκουμε το σθένος;
*Δοκιμάζουμε καινούρια πράγματα, πράγματα που και εμείς οι εκπαιδευτικοί δε γνωρίζουμε. Συζητάμε με τα παιδιά για τις γνώσεις που έχουμε σε συγκεκριμένα πράγματα και για άλλα που δεν κατέχουμε. Τα παιδιά μάς βλέπουν να προσπαθούμε ξανά και ξανά μαζί τους.
*Δίνουμε ευκαιρίες στα παιδιά να προσπαθούν, κάτι που αρχικά φαίνεται δύσκολο. Καθετί που έχουν τα παιδιά στο μυαλό τους δεν υλοποιείται εύκολα. Κάποια, όμως, από αυτά που σκέφτονται, μπορούν να υλοποιηθούν με σκέψη, μελέτη και προσπάθεια. Από την άλλη, κάποια άλλα πράγματα μπορεί να βρίσκονται στη σφαίρα του φανταστικού και δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν. Αυτό χρειάζεται τα παιδιά να το γνωρίζουν.
*Όταν κάτι είναι δύσκολο να επιτευχθεί, είναι πιθανόν τα παιδιά να απογοητευθούν. Μπορεί και ο δάσκαλος να απογοητευθεί μαζί με τα παιδιά. Όμως το πιο σημαντικό στην προκειμένη είναι να αναγνωρίσουν τα παιδιά το πιθανό συναίσθημα της απογοήτευσης, όσο σκληρό μπορεί να είναι για τα παιδιά. Συχνά θέλουμε να τα προστατεύουμε από τέτοια συναισθήματα, αλλά είναι, όμως, αυτά που μας βοηθούν στον επαναπροσδιορισμό του θέματος.
*Λέμε μπράβο στην προσπάθεια. Συνήθως λέμε μπράβο, όταν τα παιδιά απαντήσουν σε κάτι σωστά ή τελειώσουν κάτι και ξεχνάμε να επαινούμε την προσπάθειά τους. Κάποια από τα παιδιά δε θα ολοκληρώσουν, αλλά θα έχουν προσπαθήσει αρκετά. Είναι σημαντικό να γνωρίζουν ότι η προσπάθειά τους αυτή μπορεί να γίνει η κινητήριος δύναμή τους στο μέλλον.
*Υπάρχουν κάποιες φορές που θα χρειαστεί τα παιδιά να αλλάξουν πορεία σε κάτι που θεωρούν σημαντικό και να μη συνεχίζουν. Είναι σημαντικό να “βλέπουμε” και να “ακούμε” τα παιδιά για τα σημαντικά κομμάτια των εξερευνήσεων και των αποφάσεών τους.
Eίναι σημαντικό το επάγγελμα του δασκάλου. Όχι γιατί διδάσκει. Αλλά για να διδάσκει ότι κανείς δεν τα ξέρει όλα. Πάνω από όλα ο δάσκαλος διδάσκει στα παιδιά ότι η ζωή είναι πιο ωραία, όταν το κάθε παιδί την ανακαλύπτει με το δικό του τρόπο.
* Η Αγάπη Λιαπάκη είναι νηπιαγωγός, ιδιοκτήτρια του παιδικού σταθμού “Play and Learn” στο Ηράκλειο.
