Από την ασκελετούρα ως την "καλή χέρα" και τη μπουγάτσα - Πρωτοχρονιάτικα έθιμα στην Κρήτη

  • Κυριακή, 31 Δεκέμβριος 2017 08:23
  • Συντακτική Ομάδα
  • Πολιτισμός

Έθιμα νέα κι έθιμα παλιά. Έθιμα που έμειναν κι έθιμα που χάθηκαν στο πέρασμα των χρόνων. Η Κρήτη εδώ και δεκαετίες υποδέχεται το νέο χρόνο με ελπίδα και προσδοκία.

Με ιδιαίτερες προετοιμασίες αλλά και δίνοντας βάση στους καλούς οιωνούς. Όλα είναι καθαρά, όμορφα, γλυκά και συμβολικά. Φυσικά σε όλα τα σπίτια κόβεται η βασιλόπιτα αλλά και σπάνε ρόδια όπως και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Ωστόσο σήμερα αναφερόμαστε σε έθιμα πιο τοπικά και λιγότερο γνωστά.

Ασκελετούρα

Το σκυλοκρέμμυδο ή κρεμμύδα ή ασκελετούρα είναι συνηθισμένο φυτό στην Κρήτη. Φυτρώνει άγριο και μοιάζει με μεγάλο κρεμμύδι. Τα ζώα δεν το τρώνε γιατί έχει δηλητήριο, που μπορεί να προκαλέσει δερματικό ερεθισμό από επαφή. Ακόμα και να το βγάλεις απ´ τη γη και να το κρεμάσεις, δεν παύει να βγάζει νέα φύλλα και άνθη. Ο λαός πιστεύει ότι αυτή τη μεγάλη ζωτική του δύναμη μπορεί να τη μεταδώσει σε έμψυχα και άψυχα, γι´ αυτό την πρωτοχρονιά παίρνουν την ασκελετούρα στα σπίτια τους. Πρόκειται για αρχαίο έθιμο καλοτυχίας που αναφέρεται ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ., αλλά σήμερα τείνει να εγκαταλειφθεί.

Ποδαρικό από τον τυχερό

Πρόκειται για ένα έθιμο που διατηρείται χρόνια. Ο πρώτος άνθρωπος που θα πατήσει με το πόδι του (ποδαρικό) στο σπίτι μετά την είσοδο του νέου χρόνου, πρέπει να είναι τυχερός για να φέρει τύχη στο σπίτι και να πατήσει πρώτα με το δεξί του πόδι για να πάνε όλα δεξιά δηλ. καλά.

Επίσης την ημέρα της Πρωτοχρονιάς μεταφέρουν νερό από τη βρύση στο σπίτι και ο νοικοκύρης λέει : «Όπως τρέχει τούτο το νερό έτσι να τρέχουν και τα καλά στο σπίτι μου».

Ακόμη ο νοικοκύρης μεταφέρει μια πέτρα στο σπίτι λέγοντας: «Όπως είναι γερή τούτη η πέτρα έτσι να είναι γερό και το σπίτι μου». Σε ορισμένα μέρη του Ηρακλείου, την πρωτοχρονιά συνηθίζεται η οικογένεια να πηγαίνει στην εκκλησία. Μαζί τους παίρνουν μια εικόνα του σπιτιού, η οποία αφού λειτουργηθεί θα κάνει το ποδαρικό στο σπίτι.

Την πρωτοχρονιά οι παππούδες και οι στενοί συγγενείς δίνουν στα παιδιά την «καλή χέρα», δηλαδή κάποιο χρηματικό ποσόν. Έθιμο που διατηρείται μέχρι και σήμερα.

Η «καλή χέρα»

Είναι τα χρήματα που παίρνουν τα παιδιά με αφορμή την έλευση του νέου έτους από στενούς συγγενείς, παππούδες, γιαγιάδες, γονείς, θείους, θείες, αλλά και νονούς και νονές.

Είναι το τυχερό τους για να ξεκινήσουν τη χρονιά με … γεμάτες τσέπες. Μικρή ή μεγάλη η «καλή χέρα» που τα παλιά χρονιά συνοδευόταν και με χειροφίλημα αυτού που την προσέφερε, εκτιμάται ιδιαιτέρως από τα παιδιά ακόμα και στις μέρες μας.

Η μπουγάτσα

Στο Ηράκλειο υπάρχει και το έθιμο της μπουγάτσας, όπου οι κάτοικοι καταναλώνουν ανήμερα της Πρωτοχρονιάς μεγάλες ποσότητες μπουγάτσας, θέλοντας να είναι γλυκιά η πρώτη τους γεύση. Μάλιστα σε όλους τους δρόμου του Ηρακλείου την παραμονή της Πρωτοχρονιάς έχουν στηθεί υπαίθριοι πάγκοι για την διανομή μπουγάτσας .